3D-technieken voor gietijzeren replica’s

Kastelen en burchten en andere oudere gebouwen tellen diverse onderdelen van gietijzer. Dat zijn bijvoorbeeld brugleuningen, balusters, lantaarns en vazen, maar ook deurkloppers en deurgrepen. Oud gietijzer is echter kwetsbaar. Sanders ijzergieterij laat op vakbeurs Renovatie & Transformatie zien hoe het beschadigde onderdelen kan vervangen.

Officieel heet het bedrijf Sanders ijzergieterij en machinefabriek, vertelt Ruud Teunissen. Inmiddels presenteert het bedrijf zich als Sanders Gears Castings Machining. Het 179 jaar oude bedrijf is namelijk supermodern en heeft namelijk veel meer in huis dan een ijzergieterij. “Bij vervangingen bijvoorbeeld doen we het hele proces zelf. We beginnen met een grote 3D-scan van het beschadigde onderdeel. Op basis daarvan printen we 3D een zandmal. Die gebruiken we om het ijzer te gieten. En waar nodig kunnen we dat onderdeel dan nog verder bewerken in onze machinefabriek.”

Dat laatste is bij oude gebouwonderdelen in de praktijk meestal vrij beperkt. “Vroeger konden ze het gietijzer maar lastig bewerken. Het werd eigenlijk zo gemaakt dat het van zichzelf paste. Waarbij ze niet op een halve centimeter nauwkeurig keken. Meestal gaat onze machinale bewerking bij die replica’s dan ook niet verder dan het boren van wat schroefgaten en het vlakken van bijvoorbeeld de onderkant van een trapleuning of baluster.”

Gietijzer

Het resultaat van dit proces is een exacte replica. “Van gietijzer waar de Romeinen vroeger al gebruik van maakten.” Niettemin is het proces heel anders. “Voor het maken van gietijzer werden voorheen in het gietproces veel chemicaliën gebruikt. Wij beperken dit tot een minimum, we gebruiken chemicaliënvrij vormzand en we hebben heel goede arbo-voorzieningen zoals afzuiging. Wij zijn dan ook de groenste gieterij van Nederland. Daarbij is het gietijzer wat we nu produceren veel homogener dan dat ze dat vroeger konden doordat we de temperatuur veel beter beheersen.”

Sanders maakt jaarlijks diverse replica’s. “Recent hebben we voor een bekend paleis nog brughekken gemaakt, nadat er een boom op een bruggetje gevallen was. En voor een kasteel in Steeg hebben we grote gietijzeren bloemvazen gemaakt, nadat iemand het nodig vond om de oude vazen van hun sokkel te duwen.”

Historische tandwielen

De markt van monumentale replica’s vormt voor Sanders een extra bezigheid. Ook de overige activiteiten van het bedrijf richten zich voor een belangrijk deel op herstel of opnieuw produceren van onderdelen. “We zijn gespecialiseerd in het maken van tandwielen. Zo maken we nu bijvoorbeeld tandwielen en trekankers voor de renovatie van sluizen die net na de oorlog gebouwd zijn. Dat zijn tandwielen van met een diameter van maar liefst zeven meter. Maar we maken ook tandwielen voor een versnellingsbak van een auto uit 1910.”

Sanders is een familiebedrijf dat al 179 jaar bestaat. Sinds het 175-jarig bestaan mag het bedrijf uit Goor zich Koninklijke Hofleverancier noemen.

Op de vakbeurs zal Sanders diverse voorbeelden tonen van onderdelen die het bedrijf heeft gemaakt, waaronder een uit één stuk gegoten designstoel. Middels videobeelden zal tevens het productieproces worden getoond.